بسم الله الرحمن الرحیم
یهود در قرآن
در
قرآن کریم حدود هشت بار کلمه «الیهود»، ذکر شده است و همچنین سه بار نیز از کلمه
«هوداً» استفاده شده، امّا پرشمارترین کلمه، نام «بنی اسرائیل» می‌باشد که حدوداً
چهل و یک بار در قرآن آمده است. این موارد غیر از اشاره‌هایی است که قرآن نسبت به
حضرت موسی، یوشع، جالوت، داود، سلیمان و سایر پیامبران بنی اسرائیل دارد و هم چنین
غیر از مواردی است که به کتابهای مقدس یهود و احبار و بزرگان این قوم اشاره می‌کند.
از
جمع بندی اشاره‌ها و تصریحات قرآن می‌توان نتیجه گرفت که خداوند به قوم بنی
اسرائیل دین و آیینی فرستاده بود که در آن احکام الهی بیان شده بود، ولی بنی
اسرائیل به همه آن عمل نکرده آن را تحریف کردند.[4] این
آیین و دین تحریف شده در آیات متعددی مورد اشاره قرار گرفته و تحریفات آن بیان شده
است. در لا به لای این تبیین‌ها برخی از ویژگی‌های بنی اسرائیل و پیروان آیین یهود
نیز بیان شده است که در ذیل به چند مورد اشاره می‌شود:
1-برتر دانستن آیین
یهود: قرآن می‌فرماید: «یهودیان گفتند: مسیحیان هیچ موقعیتی (نزد خدا)
ندارند و مسیحیان نیز گفتند: یهودیان هیچ موقعیتی ندارند ... خداوند روز قیامت
دربارة آنچه در آن اختلاف داشتند داوری می‌کند.»[5]
این
آیه به وضوح نشان می‌دهد که یهودیان آیین خود را برترین آیین دانسته و ادیان بعد
از خود را قبول نمی‌کردند. البته این امر در میان مسیحیان نیز رواج داشت. چنان که
قرآن در جای دیگر می‌فرماید: «آنها گفتند: هیچ کس جز یهود و نصاری هرگز داخل بهشت
نخواهند شد، این آرزوی آنها است. بگو: اگر راست می‌گویید دلیل خود را بیاورید»
2- اعتقاد به
تفویض: قرآن می‌فرماید که یهودیان گمان میکنند خداوند مجبور
است و تمام کارها را به مخلوقات تفویض کرده است و این پنداری غلط است، به همین
دلیل در سورة مائده می‌فرماید: «و یهود گفتند: دست خدا بسته است، دستهایشان بسته
باد و به خاطر این سخن از رحمت الهی دور شوند. بلکه دستان خدا گشاده است، هر گونه
بخواهد می‌بخشد ...»[6]
3- فتنه
انگیزی و فساد در زمین: قرآن یهودیان را فتنه‌انگیز معرفی کرده
می‌فرماید: «... هر زمان آتش جنگی افروختند خداوند آن را خاموش ساخت و برای فساد
در زمین تلاش میکنند و خداوند مفسدان را دوست ندارد. »[7]
4- دشمنی با
مسلمانان: از دیگر ویژگی‌های یهودیان دشمنی آنان با
مسلمانان است، قرآن کریم در این مورد می‌فرماید: «به طور مسلم دشمن‌ترین مردم نسبت
به مؤمنان را، یهود و مشرکان خواهی یافت
...»[8]
5-مخالفت با توحید:
یهودیان جزو اولین گروه‌هایی بودند که توحید را به شرک آلوده کردند و معتقد شدند
«عُزیر» پسر خداوند است. قرآن در توضیح این باور آنان می‌فرماید: «یهود گفتند:
عُزیر پسر خدا است و نصاری گفتند: مسیح پسر خدا است این سخنی است که با زبان خود
می‌گویند که همانند کافران پیشین است. خدا آنان را بکشد چگونه از حق انحراف می‌یابند.»[9]
6- پیمان‌شکنی
و مخالفت با احکام الهی: از دیگر خصوصیات قوم یهود عمل نکردن به
اوامر و احکام الهی است قرآن در این مورد می‌فرماید: «و به یاد آورید زمانی را که
از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم که جز خداوند یگانه را پرستش نکنید و به پدر و مادر و
نزدیکان و یتیمان و بینوایان نیکی کنید و به مردم نیک بگوئید و نماز به پا دارید و
زکات بدهید، پس همه شما جز عده کمی سرپیچی کردید و (از وفای به پیمان خود)
رویگردان شدید.»[10] و
در آیه دیگری نیز می‌فرماید: «... و رسولان ما دلایل روشنی برای بنی اسرائیل
آوردند، امّا بسیاری از آنها پس از آن در روی زمین تعدی و اسراف کردند. »[11]
البته
این ویژگی‌ها تنها گوشه‌ای از خصوصیات قوم یهود است و قرآن کریم به ویژگی‌های
بسیاری اشاره دارد که تفاسیر به آنها پرداخته‌اند، در اینجا می‌توانیم چنین نتیجه‌گیری
کنیم که از دیدگاه قرآن، خداوند به قوم یهود نعمت‌های فراوانی اعطاء کرده بود،[12] لکن
آنان به جای سپاس‌گذاری طغیان کرده، پیمان‌شکنی نموده و به فتنه‌انگیزی و فساد روی
آوردند و با پیامبران الهی مخالفت کرده، دین اسلام را که آخرین و کامل‌ترین دین
بود قبول نکردند.
یک نگاه کلی ایات مربوط به یهود را می توان به دو گروه تقسیم نمود: الف) عقاید و باورهای یهود؛ ب) کارشکنیها و فعالیتهای تخریبی علیه مسلمانان.
الف) عقاید و باورهای یهود
1- دشمنی با مؤمنین:
لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النّاسِ عَداوَةً لِلَّذینَ آمَنُوا الْیهُودَ وَ الَّذینَ أَشْرَکُوا؛مائده/82
به طور مسلّم ( ای پیامبر ) دشمن ترین مردم نسبت به مؤمنان را، یهود و مشرکان خواهی یافت.
2-اذیت و آزار مؤمنین:
لَتُبْلَوُنَّ فی أَمْوالِکُمْ وَ أَنْفُسِکُمْ وَ لَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذینَ أُوتُوا الْکِتابَ مِنْ قَبْلِکُمْ وَ مِنَ الَّذینَ أَشْرَکُوا أَذًی کَثیرًا وَ إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا فَإِنَّ ذلِکَ مِنْ عَزْمِ اْلأُمُور؛ِ آل عمران/186
به یقین (همه شما) در اموال و جانهای خود، آزمایش می شوید و از کسانی (یهودیان) که پیش از شما به آنها کتاب (آسمانی) داده شده است و (همچنین) از مشرکان، سخنان آزار دهنده فراوان خواهید شنید و اگر استقامت کنید و تقوا پیشه سازید (شایسته تر است؛ زیرا) این از کارهای مهم و قابل اطمینان است.
3-عقیده یهود در مورد خودشان:
وَ قالَتِ الْیهُودُ وَ النَّصاری نَحْنُ أَبْناءُ اللّهِ وَ أَحِبّاؤُهُ؛ مائده/18 یهود و نصاری گفتند: ما فرزندان خدا و دوستان ( خاص ) او هستیم.
4-عقیده یهود درباره خداوند:
وَ قالَتِ الْیهُودُ یدُ اللّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ ایدیهِمْ وَ لُعِنُوا بِما قالُوا بَلْ یداهُ مَبْسُوطَتانِ؛ مائده/64 .
و یهود گفتند: « دست خدا ( با زنجیر ) بسته است». دستهایشان بسته باد! بلکه هر دو دست ( قدرت ) او، گشاده است.
5- طغیان و سرکشی یهود:
وَ قَضَینا إِلی بَنی إِسْرائیلَ فِی الْکِتابِ لَتُفْسِدُنَّ فِی اْلأَرْضِ مَرَّتَینِ وَ لَتَعْلُنَّ عُلُوًّا کَبیرًا ، فَإِذا جاءَ وَعْدُ أُولاهُما بَعَثْنا عَلَیکُمْ عِبادًا لَنا أُولی بَأْسٍ شَدیدٍ فَجاسُوا خِلالَ الدِّیارِ وَ کانَ وَعْدًا مَفْعُولاً؛ اسراء4/5
ما به بنی اسرائیل در کتاب ( تورات ) اعلام کردیم که دوبار در زمین فساد خواهید کرد و برتری جویی بزرگی خواهید نمود. هنگامی که نخستین وعده فرا رسد، گروهی از بندگان پیکار جوی خود را بر ضد شما بر می انگیزیم ( تا شما را سخت در هم کوبند، حتی برای به دست آوردن مجرمان ) خانه ها را جست وجو می کنند و این وعده ای است قطعی.
6- قساوت و سنگدلی:
ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُکُمْ مِنْ بَعْدِ ذلِکَ فَهِی کَالْحِجارَةِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَةً؛ بقره/74
سپس دلهای شما ( خطاب به یهود ) بعد از واقعه سخت شد، همانند سنگ یا سخت تر.
7-ایمان نداشتن به نبوت:
وَ إِذْ قُلْتُمْ یا مُوسی لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتّی نَرَی اللّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْکُمُ الصّاعِقَةُ وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ؛ بقره/55 .
و (نیز به یاد آور) هنگامی را که گفتید: « ای موسی! هرگز به تو ایمان نخواهیم آورد، مگر اینکه خدا را آشکار ببینیم ». پس صاعقه شما را گرفت؛ در حالی که تماشا می کردید.
8-کفران نعمت:
وَ إِذْ قُلْتُمْ یا مُوسی لَنْ نَصْبِرَ عَلی طَعامٍ واحِدٍ فَادْعُ لَنا رَبَّکَ یخْرِجْ لَنا مِمّا تُنْبِتُ اْلأَرْضُ مِنْ بَقْلِها وَ قِثّائِها وَ فُومِها وَ عَدَسِها وَ بَصَلِها؛بقره/61
و (نیز ای یهود! به خاطر آورید) زمانی را که گفتید: « ای موسی ! هرگز حاضر نیستیم به یک نوع غذا اکتفا کنیم. از خدای خود بخواه که از آنچه زمین می رویاند؛ از سبزیجات، خیار، سیر، عدس و پیازش برای ما فراهم سازد.
9-کشتار انبیا:
وَ ضُرِبَتْ عَلَیهِمُ الذِّلَّةُ وَ الْمَسْکَنَةُ وَ باءُو بِغَضَبٍ مِنَ اللّهِ ذلِکَ بِأَنَّهُمْ کانُوا یکْفُرُونَ بِایاتِ اللّهِ وَ یقْتُلُونَ النَّبِیینَ بِغَیرِ الْحَقِّ ذلِکَ بِما عَصَوْا وَ کانُوا یعْتَدُونَ؛ بقره/61
و مُهر ذلت و نیاز بر پیشانی آنها زده شد و باز گرفتار خشم خدایی شدند؛ چون آنان بایات الهی، کفر می ورزیدند و پیامبران را به ناحق می کشتند، اینها به خاطر آن بود که گناهکار و متجاوز بودند.
10-انداختن نارساییها و مشکلات به گردن رهبری:
وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَیئَةٌ یطَّیرُوا بِمُوسی وَ مَنْ مَعَهُ؛ اعراف/131
وقتی که بدی ( و بلا ) به آنها می رسید، می گفتند: « از سوی موسی و کسان اوست».
11ـ فراموش کردن خدمات دیگران:
وَ إِذْ قالَ مُوسی لِقَوْمِهِ اذْکُرُوا نِعْمَةَ اللّهِ عَلَیکُمْ إِذْ أَنْجاکُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یسُومُونَکُمْ سُوءَ الْعَذابِ وَ یذَبِّحُونَ أَبْناءَکُمْ وَ یسْتَحْیونَ نِساءَکُمْ وَ فی ذلِکُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَظیمٌ؛ إبراهیم/6
و ( به خاطر بیاورید ) هنگامی را که موسی به قومش گفت: نعمت خدا بر خود را به یادداشته باشید، زمانی که شما را از ( چنگال ) آل فرعون رهایی بخشید. همانا شما را به بدترین وجهی عذاب می کردند، پسرانتان را سر می بریدند و زنانتان را ( برای خدمتکاری ) زنده نگه می داشتند و در این، آزمایش بزرگی از طرف پروردگارتان برای شما بود.
12-اذیت و آزار پیشوا و رهبری:
وَ إِذْ قالَ مُوسی لِقَوْمِهِ یا قَوْمِ لِمَ تُؤْذُونَنی وَ قَدْ تَعْلَمُونَ أَنّی رَسُولُ اللّهِ إِلَیکُمْ؛ صف/5
و ( به یاد آورید ) هنگامی را که موسی به قومش گفت: ای قوم من! چرا مرا آزار می دهید، با اینکه می دانید من فرستاده خدا به سوی شما هستم؟!
13-عهد شکنی:
فَبِما نَقْضِهِمْ میثاقَهُمْ لَعَنّاهُمْ وَ جَعَلْنا قُلُوبَهُمْ قاسِیةً ؛ مائده/13
(بنی اسرائیل را ) به خاطر پیمان شکنی، از رحمت خویش دور ساختیم و دلهای آنان را سخت و سنگین نمودیم.
14-تحریف کلام خداوند:
یحَرِّفُونَ الْکَلِمَ عَنْ مَواضِعِهِ؛ مائده/13
سخنان ( خدا ) را از موضعش تحریف می کنند.
ب) کارشکنیها و فعالیتهای تخریبی علیه مسلمانان
1-تفرقه افکنی بین مؤمنین:
وَالَّذینَ اتَّخَذُوا مَسْجِدًا ضِرارًا وَ کُفْرًا وَ تَفْریقًا بَینَ الْمُؤْمِنینَ؛ توبه/107
( گروه دیگر از آنها ) کسانی هستند که مسجدی ساختند برای زیان رساندن ( به مسلمانان ) و ( تقویت ) کفر، و تفرقه افکنی میان مؤمنان.
2-پناه دادن به عناصر ضد الهی:
وَ إِرْصادًا لِمَنْ حارَبَ اللّهَ وَ رَسُولَهُ مِنْ قَبْلُ؛ توبه/107
و ( مسجد ضرار ) کمین گاهی بود برای کسی که از پیش، با خدا و پیامبرش مبارزه کرده بود.
3- آواره کردن شهروندان:
یقُولُونَ لَئِنْ رَجَعْنا إِلَی الْمَدینَةِ لَیخْرِجَنَّ اْلأَعَزُّ مِنْهَا اْلأَذَلَّ ؛ منافقون/8
می گویند:« اگر به مدینه بازگردیم، عزیزان، ذلیلان را بیرون می کنند».
4- سیاست محاصرة اقتصادی:
هُمُ الَّذینَ یقُولُونَ لا تُنْفِقُوا عَلی مَنْ عِنْدَ رَسُولِ اللّهِ حَتّی ینْفَضُّوا ؛ منافقون/7
آنها کسانی هستند که می گویند: « به افرادی که نزد رسول خدا هستند انفاق نکنید تا پراکنده شوند».
5-عدم خرسندی از مسلمانان مگر با پیروی از یهود:
وَ لَنْ تَرْضی عَنْکَ الْیهُودُ وَ لاَ النَّصاری حَتّی تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ قُلْ إِنَّ هُدَی اللّهِ هُوَ الْهُدی؛ بقره/120
هرگز یهود و نصاری از تو راضی نخواهند شد، تا ( به طور کامل، تسلیم خواسته های آنها شوی و ) از ایین ( تحریف یافته ) آنان، پیروی کنی. بگو ( ای پیامبر ): « هدایت الهی ، تنها هدایت است».
و امروز اسرائیل که ادامه دهنده تفکرات خصمانه یهود افراطی دیروز است، با اعمال و رفتار وحشیانه و غیرانسانی به ساحت قدس شریف و همجواران آن، قصد استثمار و استعمار تمامی سرزمینها را دارند ... به امید نابودی نهایی یهود به دست منجی مظلومان.
در قرآن مجید، بیش از 400 آیه درباره ی بنی اسرائیل وجود دارد و در این آیات علاوه بر ذکر قصص بنی اسرائیل، به هویت این قوم و رفتارهای تاریخی و دشمنی های ایشان نیز اشارتی رفته است. لیکن از آن جا که بررسی تمام آیات بنی اسرائیلی قرآن، خود نیازمند تحقیقی مستقل و از حوصله نوشتار حاضر، خارج است، لذا می توان به طور فهرست وار، به برخی از آن ها اشاره کرد:
1-خصیصه های تاریخی (1)
1-
طغیان گری و پرستش گوساله ی سامری
2- اعتقاد به جسمانیت خدا و درخواست رؤیت خدا
3- آوارگی چهل ساله در بیابان
4- بهانه گیری و لج بازی و محاجّه با موسی و خداوند درباره ی بقره و کشتن گاوه
5- قتل انبیاء و پیامبران
6- قتل اُسرائی که از قتل آنها منع شده بودند .
7- عصیان گری و عدم متابعت از دستور حرمت روز شنبه
8- تبدیل شدن بعضی از آنان به بوزینه (2)
9- اخذر ربا و حلال کردن دزدی از غیر یهودیان
10- تحریف کلمات خدا و جایگزینی کلمات دیگر (3)
11- اعتقاد و ادعا به این که دست خدا مغلول و بسته است (4)
12- عدم مطابعت از حق با وجود شناخت آن
13- استکبار و کفر، پس از دیدن آیات و دلایل الهی (5)
14- مرگ همگانی پس از رؤیت صاعقه و زنده شدن دوباره (6)
15- سنگدلی و سخت شدن قلوب آن ها به واسطه ی گناهان (7)
16- ادعای این که فرزندان عزیز خدایند و خدا آن ها را عذاب نخواهد فرمود و... (8)
2-خصیصه های نفسانی
1-2-ماده گرایی و اصالت ماده:
درباره ی اوصافی که در قرآن به بنی اسرائیل، اطلاق شده است می توان به خصیصه ی ماده گرایی یا «اصالة المادّه» آن ها اشاره کرد که به عنوان نمونه، شاهد آن را می توان در آیه ای که در آن، بنی اسرائیل از موسی، خواستار رویت مستقیم خدا شدند، یافت: «فقد سألوا موسی اکبر من ذلک فقالوا ارنا الله جهرة» (9)؛ از موسی در خواستی بالاتر از این (نزول دفعتی کتاب آسمانی) کردند و گفتند: خدا را به چشم ما آشکار بنما...)
2-2-زر اندوزی و زر سالاری:
از
دیگر خصوصیات آشکار یهودیان حرص و طمع به مال اندوزی و ثروت است که خداوند این
حقیقت را در آیه ی 96 سوره بقره بیان می کند:
«ولتجد نهم احرص الناس علی حیاة و من الذین اشرکوا یود احدهم لو یعمر الف سنة و ما
هو بمزحزحه من العذاب عن یعمر»؛ یهودیان را میابی که بیش از کافران بر حیات دنیا
حریص اند که حتی عمر هزار ساله را طلب می کنند، امّا این هرگز باعث گریز آنها از
عذاب نخواهد شد.
3-2 دشمنی با مؤمنان و مسلمانان:
قرآن
کریم در آیه 82 سوره مائده می فرماید: «و لتجدن اشد الناس عداوه للذین آمنوا
الیهود و الذین اشرکوا...»؛ یهودیان را شدید ترین دشمنان مؤمنان می یابید که در
این دشمنی، مشرکان نیز شریک ایشانند»
دو خصیصه ی اخیر الذّکر را می توان در موقعیت کنونی صهیونیست های امروزی و تمام
کسانی که در مسیر حرکت آنه هستند یا از آنها اطاعت می کنند نیز یافت. آنچه امروز
در دنیا و به خصوص در قدس شریف می گذرد، بیان گر آن است یکی از جلوه های دشمنی
یهود با مؤمنان از منظر قرآن، گمراه کردن و نفاق افکنی است. در آیه ی 99 سوره ی آل
عمران، به حالت توبیخ و ملامت یهود را مورد سؤال قرار داده، می فرماید: «قل یا اهل
الکتاب لم تصدون عن سبیل الله من آمنوا تبغونها عوجاً و انتم شهداء و ما الله
بغافل عما تعملون»؛ بگو ای اهل کتاب چرا افرادی را که ایمان اورده اند از راه خدا
باز می دارید و می خواهید این راه را کج سازید در حالی که شما به درستی این راه،
گواه هستید و خداوند از آنچه انجام می دهید، غافل نیست».
یهود برای پیش برد مقاصد شوم خود، غالباً دست یه نقشه های مخفیانه و توطئه های
پنهانی می زدند، که در افراد غافل و بی اطلاع زود مؤثر واقع می شد. به همین جهت
است که در آیه ی بعدی، روی سخن را به مؤمنین کرده، به آنها هشدار می دهد که تحت
تأثیر سخنان مسموم دشمن واقع نشوند و به آن ها اجازه ی نفوذ در بین خود ندهند (10)
نمونه های بیشماری از توطئه ها و دشمنی های این قوم از همان صدر اسلام در تاریخ
ثبت شده و گویای این حقیقت است که در دشمنی با مؤمنین از غفلت و بی اطلاعی عناصر
ساده لوح به نفع خویش بهره می بردند. به عنوان مثال در جنگ خندق (احزاب) منافقین و
یهودیان که به دستور پیامبر(ص) به ناچاراز مدینه خارج شده بودند، در تحریک دشمنان
اسلام، نهایت سعی و تلاش خود را به کار گرفتند و از آن جایی که درصدد دشمنی و
انتقام بودند، برای کمک به کفار اعلام آمادگی نموده، گفتند: «مطمئن باشید که شما
بر حق هستید و آیین شما از آیین محمّد بهتر است» (11) توطئه ها و پیمان شکنی های
یهود بنی قینقاع، بنی قریظه و بنی نظیر و... نمونه های دیگری از دشمنی و عداوت این
قوم سرشک علیه مؤمنین و مسلمانان است. (12)
قرآن کریم، تاریخ پر ماجرای یهود و حکایت دشمنی ها و کارشکنی های این قوم را به
وضوح و محققانه بیان می کند و جالب این که آینده و سرنوشت شوم و خطرناک ایشان را
پیش گویی نموده است.(13)
البته این دیدگاه آینده نگرانه قرآن در مورد این قوم، نه نظری جبری بلکه تبیین
واقعیتی است که از تشریح گذشته و اعمال سلف ایشان به دست می آید. این آینده نگری
را می توان از آیات اولیه ی سوره ی اسراء دریافت: «و قضینا الی بنی اسرائیل فی
الکتاب لتفسدن فی الارض مرتین و لتعلن علوا کبیرا» (14)؛ ما به بنی اسرائیل در
کتاب (تورات) اعلام کردیم که دوباره در زمین فساد خواهید کرد و برتری جویی بزرگی
خواهید نمود.
وضع کنونی یهود نیز گواه بر این حقیقت است و این که در ایه ی 112 سوره ی آل عمران
می فرماید: «ضربت الیهم الذلة» مهر ذلت بر آن ها زده شده است؛ یک حکم تشریعی نیست-
آن چنان که برخی از مفسّران گفته اند (15)- بلکه یک فرمان تکمیلی و حکم قاطع تاریخ
است که هر قومی غرق در گناه شوند و تعدّی به حقوق دیگران، جزو برنامه ی آن ها باشد
و در دشمنی و نابود کردن رهبران نجات بشریت کوشش داشته باشند، دارای چنین سرنوشتی
خواهند بود، مگر این که در وضع خود تجدید نظر کنند و جبران مافات نمایند.
حوادثی که امروزه در کشورهای اسلامی می گذرد و موضع گیری خاص صهونیست در برابر
مسلمین و جنایت ها، دشمنی ها و توطئه های فجیع ایشان علیه بشریت به ویژه علیه ملّت
های مسلمان، همگی شاهد و گویای واقعیتی است که از این آیات استفاده می شود. (16)
پی نوشت ها :
[4]
ر.ک:
بقره/83.
[5] .
بقره/113.
[6] .
مائده/64.
[7] .
مائده/64.
[8] .
مائده/82.
[9] .
توبه/30.
[10] .
بقره/83.
[11] .
مائده/32.
[12] .
جاثیه/16
و 17.
1.
ر.ک: تفسیر نمونه و المیزان، ذیل آیات 153- 161، سوره نساء
2. نساء(4)/47
3. بقره(2)/79
4. مائده(5)/64
5. عنکبوت(29)/32
6. بقره(2)/55
7. بقره،(2)/74
8. بقره(2)/95
9. نساء(4)/153
10. ر.ک: نفسیر نمونه، ج3، ص 23- 22
11. ر.ک: تاریخ اسلام، محلاتی، ج1، ص 132- 131
12. ر.ک : تاریخ اسلام، منتظر القائم، صص 214- 220
13. ر.ک: تفسیر نمونه، ج12، ص32- 22، ج 3، ص 54-52
14. اسراء(17)/4
15. ر.ک: تفسیر نمونه،ج 3، ص 54
16. همان، ج23، ص 499
منبع: بر گرفته از سایت های اندیشه قم – راسخون –حوزه نت